Informacja o podstawowych danych ekonomiczno-finansowych dotyczących sektora spółdzielczego
w roku 2015 i ich zmian w latach 2011 - 2015
Główny Urząd Statystyczny w ramach współpracy z Krajową Radą Spółdzielczą przekazał podstawowe dane o sytuacji ekonomiczno-finansowej jednostek spółdzielczych w 2015 r. Dane te dotyczą podmiotów, w których liczba pracujących wynosi 10 i więcej osób i zostały sporządzone na podstawie rocznego sprawozdania statystycznego SP/F-02. Dane otrzymane z GUS nie obejmowały sektora finansowego w spółdzielczości, tj. banków spółdzielczych i SKOK. W analizie wykorzystano więc dane dotyczące tych branż zawarte w: „Monitoringu banków 2014” sporządzonej przez GUS (brak danych za 2015) i „Informacji o sytuacji spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w 2015 roku” sporządzonej przez Komisję Nadzoru Finansowego (dane ze stron internetowych obu instytucji).
Tak zestawione na podstawie przesłanej informacji GUS i ze stron internetowych GUS i KNF dane dotyczą 3667 spółdzielni z 9284 czynnych gospodarczo, ujętych w bazie Krajowej Rady Spółdzielczej i stanowią 40% .
Główny Urząd Statystyczny przekazał KRS także ogólne dane dotyczące zatrudnienia, przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia i liczby pracujących niepełnosprawnych w spółdzielczości. Obejmują one również tylko te spółdzielnie, w których liczba zatrudnionych wynosi 10 i więcej osób.
Wyniki finansowe w 2015 r.
Szczegółowe dane ekonomiczno-finansowe dotyczące sektora spółdzielczego w 2015 r. zostały zawarte w tabeli nr 1, stanowiące załącznik do niniejszej informacji.
Łączne przychody sektora spółdzielczego z całokształtu działalności w 2015 r. wyniosły 68,7 mld zł, a koszty ich uzyskania 63,3 mld zł. Najwyższe przychody uzyskały spółdzielnie mieszkaniowe - 19 mld zł i wyprzedziły spółdzielnie mleczarskie – 17,5 mld zł. Należy zaznaczyć, iż badaniem było objętych 26 % spółdzielni mieszkaniowych, przy 84% spółdzielni mleczarskich. Najniższe przychody odnotowano w spółdzielniach rzemieślniczych - 20,5 mln zł. W spółdzielniach „Cepelia” brak jest danych za 2015 r.
Stopa zysku w 2015 roku wyniosła 3,1%. Najniższy udział kosztów w przychodach miał miejsce w RSP (75,3 %) oraz w sektorze bankowym (86,4 %).
Do budżetu państwa spółdzielnie tytułem podatku dochodowego odprowadziły łącznie 568,8 mln zł. Najwięcej podatku zapłaciły banki spółdzielcze - 232 mln zł oraz spółdzielnie mieszkaniowe - 166,6 mln zł. Najniższy podatek dochodowy odprowadziły spółdzielnie socjalne – 137 tys. zł.
Łączny wynik finansowy netto sektora spółdzielczego wyniósł w 2015 r. 2,0 mld.
Wynagrodzenia
Średnie miesięczne wynagrodzenie w sektorze spółdzielczym wyniosło 3 456 zł i było wyższe w porównaniu z rokiem 2013 o 3,7 % tj. o 124 zł.
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej w 2015 r. wynosiło 3 900 zł.
Zatrudnienie
Liczba osób zatrudnionych w 2015 r. w spółdzielczości wyniosła 210.691. W tej liczbie nie wzięto pod uwagę pracujących w spółdzielniach zatrudniających do 10 osób. Uwzględniając szacunkowe zatrudnienie w spółdzielniach nie objętych badaniem GUS, łącznie w spółdzielczości pracuje około 300 tys. osób. Potwierdzają to dane uzyskane w trakcie przeprowadzonego w 2012 r. przez KRS we współpracy z GUS badania pn. „Społeczny wymiar działalności spółdzielni”. Oznacza to utrzymywanie się widocznej od kilku lat w badaniach GUS tendencji spadku zatrudnionych w sektorze spółdzielczym.
Zmiany wskaźników finansowych w latach 2011 – 2015
Zmiany liczby spółdzielni i wskaźników ekonomicznych w układzie branżowym w latach 2011 -2015 prezentuje w cenach bieżących tabela nr 2 – w milionach złotych i zmiany względne wskaźników finansowych w procentach, przy założeniu, że dane z 2011 r. = 100.
W badanym okresie liczba czynnych spółdzielni wzrosła z 8989 do 9284 tj. o 3,3%.
Spadek liczby spółdzielni w okresie 4 lat zanotowała większość branż, z wyjątkiem spółdzielni socjalnych, grup producentów rolnych, w których nastąpił bardzo dynamiczny wzrost oraz spółdzielni innych i mieszkaniowych w których liczba tych podmiotów nieco wzrosła (tabela 1). Należy podkreślić, że młode branże spółdzielcze: spółdzielnie socjalne, spółdzielcze grupy producentów rolnych i inne spółdzielnie (np. energetyczne) odnotowały kilkakrotny wzrost liczebności, przychodów i aktywów, dzięki dofinansowaniu z różnych programów pomocowych.
Przychody całego sektora spółdzielczego wzrosły w 2015 r.- o 2%, w porównaniu do 2011 r. przyjętego za 100%. Realny wzrost przychodów (powyżej inflacji wynoszącej w tym okresie 3,7 %) odnotowały branże (w kolejności od najwyższych): socjalna, spółdzielczych grup producentów rolnych, inne spółdzielnie, rzemieślnicza, banków spółdzielczych, mleczarska, mieszkaniowa i SKOK-i. Spadek realny przychodów wystąpił w branżach spółdzielni (w kolejności od najwyższego spadku): inwalidów i niewidomych, SKR, gminnych SCh, pracy i usług budowlanych, PSS ”Społem”, RSP (szczegóły w tabeli nr 2).
W tym samym czasie wynik finansowy sektora obniżył się o kilkanaście procent. Spadek zanotowały branże: SKOK-ów, Gminnych Spółdzielni ‘SCh’, mleczarska, inwalidów i niewidomych, rzemieślnicza, PSS SPOŁEM. Pozostałe branże odnotowały wzrost wyniku finansowego, w tym 5 krotny spółdzielcze grupy producentów.
Realny wzrost aktywów odnotowały branże spółdzielcze: inne, SGPR, socjalna, SKOK-ów, banków spółdzielczych, mleczarska, RSP. Realny spadek aktywów nastąpił w branżach spółdzielczych: SKR, inwalidów i niewidomych, gminnych ‘SCh’, rzemieślniczej, pracy i usług budowlanych, mieszkaniowych, PSS „Społem”, ogrodniczo-pszczelarskiej (szczegóły w tabeli 2).
Podsumowując należy stwierdzić, że na wyniki poszczególnych branż miały największy wpływ trzy czynniki: zasobność finansowo-dochodowa obsługiwanej sfery gospodarczej i ludności, warunki jaki stwarza uprzywilejowanie branży finansowej wobec branż produkcyjnych czy zarządzania nieruchomościami i dofinansowanie z różnych programów pomocowych.
