Duchowny, społecznik, kooperatysta i organizator gospodarczy w jednej osobie. Poprzez zakładanie spółdzielni handlowych i rolniczych ks. Feliks Bolt nie tylko animował rozwój kooperatyzmu, ale także skutecznie przeciwstawiał się germanizacji Pomorza.

Znane są wielu ludziom (nie tylko zajmującym się profesjonalnie historią spółdzielczości) nazwiska ks. Piotra Wawrzyniaka, ks. Augusta Szamarzewskiego, czy ks. Stanisława Adamskiego – jako wybitnych kooperatystów patronujących związkom kooperatyw i wielu inicjatywom spółdzielczym na terenie byłego zaboru pruskiego. W pewnym momencie na rzecz rozwoju ruchu spółdzielczego pracowało w 212 wielkopolskich spółdzielniach aż 296 księży. Dość powiedzieć, że w owym czasie nie tylko wielkopolskie plebanie były ostoją kooperatyzmu i zarazem polskości.

Nowe spółdzielnie wytwórcze

Ksiądz Bolt koncentrował się na budowie struktur gospodarczych, które polskich spółdzielców uwalniały od korzystania z usług wyłącznie z niemieckich dostawców. W 1898 r. współtworzył spółdzielnię „Kupiec” w Brusach, specjalizującą się w handlu tekstyliami. Wkrótce powstały także jej filie w Śliwicach, Wielu i Zblewie. Sześć lat później ks. Feliks Bolt powołał do życia kolejną inicjatywę – kooperatywę „Bazar”, z oddziałami m.in. w Pelplinie i Bytowie. Obie spółdzielnie zapewniały Polakom dostęp do towarów bez (drogiego — nota bene) pośrednictwa niemieckich przedsiębiorców.

Współpraca z ogólnopolskimi strukturami

Jako ekspert od zakładania spółdzielni współpracował ze znanym, nie tylko na terenie Wielkopolski, Związkiem Spółek Zarobkowych i Gospodarczych w Poznaniu. W 1900 r. zainicjował powstanie Centralnego Towarzystwa Rolniczego dla Prus Zachodnich, organizacji konsolidującej polskie środowiska rolnicze. Dzięki jego działaniom udało się podnieść konkurencyjność pomorskiego rolnictwa wobec niemieckich gospodarstw. Z kolei od 1907 r. koordynował także działalność spółdzielni typu „Rolnik”, które wspierały lokalnych rolników w produkcji i dystrybucji płodów rolnych. Był też aktywny w spółdzielczości wydawniczej. W 1912 r. zaangażował się w tworzenie Spółki Wydawniczej „Gazeta Chojnicka”, która popularyzowała zasady kooperatyzmu i wzmacniała polską świadomość narodową na Pomorzu.
Działalność ks. Bolta można podsumować w ten sposób, że stworzyła ona alternatywę dla niemieckiego kapitału, wychowując pokolenia polskich spółdzielców pośród kupców i rolników. Jego spółdzielnie stały się wzorem dla późniejszych inicjatyw gospodarczych w już odrodzonej Polsce.

 

KONTAKT

Krajowa Rada Spółdzielcza
ul. Jasna 1
00-013 Warszawa

e-mail: krs@krs.com.pl
sekretariat tel.: 22 827 13 16, 22 59 64 500

centrala tel.: 22 59 64 300

Pracujemy od poniedziałku do piątku w godzinach 7:30 - 15:30.

2 maja 2025 r. - NIECZYNNE

 

Kontakt z Archiwum Krajowej Rady Spółdzielczej:
tel. kom. 536 281 663
e-mail: archiwum@krs.com.pl
Archiwum udziela informacji telefonicznie od poniedziałku do piątku w godzinach: 11:00 - 13:00.

 

PARTNERZY

 

   

 

Copyright by Krajowa Rada Spółdzielcza

Projekt i wykonanie